Sanktuarium Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Oświęcimiu i położony przy nim Zakład Salezjański im. księdza Bosko to kolebka Zgromadzenia Salezjańskiego w Polsce. To tutaj w 1898 roku przybyli pierwsi salezjanie, przejmując ruiny podominikańskiego klasztoru. Salezjanie w krótkim czasie wybudowali szkołę z internatem i podnieśli z ruin dawny kościół pw. św. Krzyża, obecnie Matki Bożej Wspomożenia Wiernych. Architektura kościoła oraz gmach szkoły górują nad miastem, będąc wizytówką miasta.
Historia
Kościół pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Oświęcimiu został zbudowany w I połowie XIV wieku dla dominikanów sprowadzonych tutaj najpewniej przez księcia cieszyńskiego Mieszka. Budowę klasztoru kontynuował książę oświęcimski Władysław i jego żona Eufrozyna. W roku 1594 dominikanie przekształcili dotychczasowy kapitularz na kaplicę z okazji kanonizacji św. Jacka. W latach 1608-1610 kościół był przebudowywany w stylu renesansowym. Po likwidacji klasztoru przez cesarza Józefa II, kosciół zamieniono na początku XIX wieku na magazyn, przez co został on zniszczony. Budynek po pewnym czasie trafił w ręce żydowskie i popadł w kompletną ruinę. W 1895 roku w czasie procesji z okazji Bożego Ciała na ruinach kościoła objawiła się Matka Boska, co stało się impulsem do odzyskania i odbudowy kościoła przez społeczność katolicką miasta. W stulecie tego wydarzenia kościół został uznany za Sanktuarium Matki Bożej Wspomożenia Wiernych. Kościół został odrestaurowany przez salezjanów, zatracił jednak pierwotny charakter – obecnie jest neogotycki. Prezbiterium zostało zamienione na nawę. W 1905 r. po zachodniej stronie kościoła zbudowano oktogon, na którym miała znajdować się wieża zegarowa, jednak nie została ona ukończona. W czasie II wojny światowej Niemcy utworzyli w tym miejscu kino, zniszczone w wyniku bombardowania w 1944 roku. Od zachodu w latach 80. XX wieku dobudowano nową nawę tej samej wysokości, również z cegły, nakrytą także dwuspadowym dachem nawiązującą stylowo do dawniejszej części kościoła. Od starszej, zabytkowej części kościoła różni się kolorem cegły; jest jaśniejsza a przez to bardzo widoczna. Spowodowało to wydłużenie całego założenia w kierunku zachodnim, w stronę koryta Soły.
Kaplica św. Jacka
Kaplica stanowi pozostałość po budynkach klasztoru dominikanów. Jest ona gotyckim kapitularzem z XIV wieku, który w 1594 został przemieniony w kaplicę św. Jacka Odrowąża, patrona dominikanów. Kaplica zbudowana jest z cegły na planie prostokąta. Jest ona orientowana, dwuprzęsłowa, ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Od początku XX wieku do jej wnętrza prowadził przedsionek z kamiennym portalem, nad którym umieszczona była rozeta. Po wydaniu w 1782 roku przez Józefa dekretu kasacyjnego klasztoru OO. Dominikanów zespół obiektów sakralnych zaczął popadać w ruinę. Kaplica przechodziła z rąk do rąk, aż w 1894 roku, z inicjatywy miejscowego proboszcza Księdza Andrzeja Knycza udało się ją wykupić i odrestaurować. Nakryto ją wtedy dachem siodłowym zamkniętym szczytami z wnękami. wtedy też w kaplicy znalazł się witraż przedstawiający św. Jacka. Uroczyste poświęcenie kaplicy odbyło się w 1894 roku. Kolejnej przebudowie uległa z inicjatywy salezjanów na przełomie XIX i XX wieku. Wewnątrz kaplicy znajduje się wczesnobarokowe epitafium z czarnego marmuru. Jest ono pamiątką z czasów potopu szwedzkiego, a zostało ufundowane przez Agnieszkę z Bibersteinów mężowi, który poległ w walce ze Szwedami. W krypcie pod posadzką znajdują się kości książąt i kasztelanów oświęcimskich oraz dobrodziejów klasztoru, które zostały przeniesione z krypty dawnego klasztornego kościoła OO. Dominikanów, w czasie remontu z przełomu XIX i XX wieku.