Andrychów
MiastaZwiedzanie

Andrychów

Andrychów to miasto powiecie wadowickim położone u stóp Beskidu Małego. Stąd też miasto jest bazą wypadową dla wycieczek w góry, a z uwagi na wyjątkową atmosferę oraz bliskość Wadowic i Inwałdu przyciąga turystów w sezonie i poza nim. Miasto samo w sobie ma też wiele do zaproponowania: klimatyczne centrum i wiele zabytków.

Historia

Andrychów został założony jako osada na przełomie XIII i XIV wieku. W 1345 r. wieś liczyła 105 mieszkańców i znajdowała się w Księstwie Zatorskim. Andrychów zaczął się rozwijać, gdy Zator znalazł się pod panowaniem królów polskich w 1564 roku. Na początku XVII wieku osada należała do Mariana Przyłęckiego herbu Szreniawa. Andrychów był już wtedy centrum administracyjnym sąsiadujących z nim wiosek: Wieprza, Inwałdu, Targanic, Roczyn, Sułkowic.

W roku 1665 wieś została splądrowana i spalona przez oddziały szwedzkie, co zatrzymało jej rozwój na wiele lat. Na początku XVIII wiek wieku Franciszek Szwarcenberg-Czerny, aby wesprzeć zniszczoną wioskę osiedlił w niej rzemieślników, w tym tkaczy z Belgii, Śląska i Saksonii. Od tego momentu andrychowskie tkactwo zaczęło się gwałtownie rozwijać.

Znaczenie Andrychowa stopniowo rosło, otrzymywał on przywileje charakterystyczne dla miasta. Wreszcie, w roku 1704 podjęto próbę lokacji miasta (za przywilejem Augusta II). Ostatecznie Stanisław Ankwicz usytuował miasto Andrychów w roku 1767 na terenie wsi Andrychów (równocześnie istniało miasto Andrychów i wieś Andrychów).

W roku 1772 miasto znalazło się w zaborze austriackim. Pierwszą szkołę założono dopiero w 1791 roku. W 1886 roku rady wsi i miasta podjęły decyzję o połączeniu się Andrychowa w jeden organizm miejski. Tereny wsi Andrychów zostały włączone do miasta Andrychowa. Otwarcie linii kolejowej w 1888 roku spowodowało żywszy rozwój gospodarczy oraz zmiany społeczne. W tym czasie miasto przeszło rewolucję przemysłową: powstały przędzalnie, tkalnie i farbiarnie. W roku 1908 powstała Pierwsza Galicyjska Tkalnia Mechaniczna. W końcu XIX wieku powstał tu kahał, czyli żydowska gmina. Żydzi stanowili znaczną część inteligencji andrychowskiej.

W okresie międzywojennym Andrychów rozwinął się jako ośrodek turystyczny i miejscowość letniskowa. Z tamtego okresu pochodzą największe inwestycje: odkryta pływalnia i stadion miejski.

W czasie II Wojny Światowej Niemcy prowadzili systematyczną akcję wyniszczania kultury żydowskiej i polskiej. W 1941 roku na terenie Andrychowa utworzyli getto, spalili też miejscową synagogę. Miasto zostało zrujnowane. W okresie PRLu odbudowywano fabryki (m.in. Andrychowskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego, Wytwórnię Silników Wysokoprężnych i Andrychowską Fabrykę Maszyn).

Wnętrze kościoła św. Macieja,
Wnętrze kościoła św. Macieja, fot. Bartosz Twarowski

Położenie

Miasto położone w Kotlinie Andrychowskiej, w Beskidzie Małym u stóp Pańskiej Góry, nad rzeką Wieprzówką

Nazwa

Pierwsza osada miała zostać założona na przełomie XIII/XIV wieku i nazwana została Indrzychowem. Pierwsze zapiski o Andrychowie pojawiły się w w roku 1344. Wioska figuruje tam pod nazwą: Henrychów. Jan Długosz około roku 1440 do określenia osady używa nazwy Gendrzychow. W okresie okupacji hitlerowskiej, miasto zostało przemianowane na Andrichau. Dziś panuje przekonanie, że nazwa miasta pochodzi od imienia pierwszego właściciela lub założyciela (np. Jędrzeja).

Zabudowa

Na obecny układ urbanistyczny Andrychowa wpływ miało wiele czynników, m.in.: zniszczenia wojenne i liczne pożary, późne lokowanie miasta i fakt istnienia przez długi czas obok siebie miasta Andrychów i wsi Andrychów.

W centrum miasta znajduje się Zamek Andrychowski (a w zasadzie Pałac Bobrowskich) otoczony Parkiem Miejskim. Park wraz ze stawem jest pozostałością dworskich założeń parkowych. Jednym z ważniejszych zabytków jest tradycyjny, drewniany dom podcieniowy na andrychowskim rynku. Obecnie funkcjonuje w nim piekarnia. Rynek andrychowski jest charakterystyczny, gdyż nieregularny. Był on wielokrotnie przebudowywany i powiększany poprzez wyburzanie domów i zasypanie stawu. Otoczony jest niewielkimi kamienicami powstałymi głównie na przełomie XIX i XX wieku. Układ starego miasta ma ciekawą kompozycję, utrzymującą specyficzny galicyjski charakter.

Gospodarka

Andrychów jest jednym z ważniejszych centrów przemysłowych w Małopolsce. Rozwija się tu przemysł: maszynowy, włókienniczy i bawełniany. Od 2007 roku działa specjalna strefa ekonomiczna o powierzchni blisko 140 hektarów. Na terenie miasta znajdują się m.in. Andrychowskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego, Wytwórnia Silników Wysokoprężnych i Andrychowska Fabryka Maszyn, WOSANA, Ogniochron i SM Logistic.

Ważną gałęzią gospodarki jest turystyka i agroturystyka. Pierwsze duże inwestycje mające na celu stworzenie miejscowości letniskowej zostały zrealizowane w okresie międzywojennym. Ze względu na swoje położenie oraz stale rozwijaną bazę Andrychów jest jednym z najważniejszych ośrodków turystycznych w regionie Beskidu Małego.

Andrychów
Miejski Staw, fot. Bartosz Twarowski

Kultura

Andrychów jest ośrodkiem, w którym odbywa się wiele różnorodnych wydarzeń kulturalnych. Miasto zaczęto niedawno określać „jazzową stolicą Podbeskidzia”. Do najważniejszych wydarzeń kulturalnych miasta należą:Ogólnopolski Otwarty Festiwal Teatrów Amatorskich ODEON, PIOSTUR GOROL SONG, Basztowe Konfrontacje Recytatorskie KORYFEUSZ, Dni Andrychowa, Pszczelarsko-Turystyczna Wiosna w Beskidach i lipcowe występy teatrów ulicznych. Stałe ekspozycje związane z historią i kulturą regionu prowadzą: Izba Regionalna Ziemi Andrychowskiej prowadzona przez Towarzystwo Miłośników Andrychowa, Muzeum Historyczno-Etnograficzne oraz Prywatne Muzeum Marii Magiery.

Turystyka

Głównymi walorami turystycznymi Andrychowa są: Beskid Andrychowski (czyli wschodnia część Beskidu Małego) oraz Starówka andrychowska w klimacie małego, galicyjskiego, górskiego miasta. Beskid Mały ze szczytami Leskowcem i Groniem Jana Pawła II, oraz tzw. Gościńcem Kocierskim – oferują trasy o dużych walorach krajoznawczych. Na stare miasto składa się przede wszystkim pałac Bobrowskich wraz z parkiem, barokowym kościołem pw. św. Macieja i zabytki architektury drewnianej.

Podobne wpisy

Leskowiec

Łukasz Kurbiel

Tylicz

Łukasz Kurbiel

Ruiny zamku w Lanckoronie

Łukasz Kurbiel

Ta strona korzysta z plików cookie. Zakładamy, że nie masz nic przeciwko, ale możesz zrezygnować, jeśli chcesz. Akceptuj Czytaj więcej