Cmentarz na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem ro najstarszy zakopiański cmentarz położony w centrum miasta. Powstał w połowie XIX wieku i pochowano tu wielu znanych ludzi, zasłużonych dla Zakopanego, Tatr i Podhala. Cmentarz jest tez wyjątkowy dzięki regionalnej architekturze nagrobków.
Nazwa cmentarza
Nazwa cmentarza pochodzi od nazwiska darczyńcy ziemi, na której jest zlokalizowany, Jana Pęksy. W gwarze góralskiej „brzyzek” oznacza urwisko nad potokiem.
Znaczenie cmentarza na Pęksowm Brzyzku
Na Pęksowym Brzyzku znajduje się około 500 grobów, w tym 250 osób zasłużonych. Prawie wszystkie nagrobki są niepowtarzalnymi dziełami sztuki, wykonanymi w drewnie,metalu lub kamieniu kapliczkami, góralskimi krzyżami, rzeźbionymi w motywy podhalańskie, malowanymi na szkle. Wiele z nich powstało w pracowni rzeźbiarza Władysława Hasiora.
Kto jest tu pochowany?
Zaraz przy wejściu, z prawej strony, znajduje się symboliczny grób Witkacego, razem z mogiłą jego matki. Nieco dalej pochowany jest Stanisław Marusarz, Helena Marusarzówna i Kornel Makuszyński. Po drugiej stronie znalazł swoje miejsce grób Władysława Orkana, Kazimierza Przerwy-Tetmajera i Tytusa Chałubińskiego. Za nimi znajdują się groby Sabały i Stanisława Witkiewicza. Na uwagę zasługują też symboliczne mogiły Mieczysława Karłowicza, czy Bronisława Piłsudskiego.
Ciekawostki
– Przed cmentarzem na Pęksowym Brzyzku znajduje się zabytkowy kościółek pw. Matki Boskiej Częstochowskiej, najstarszy drewniany kościół w Zakopanem, powstały w latach 1847–1852.
– Od lipca 2013 pobierana jest dobrowolna ofiara od zwiedzających cmentarz. Pieniądze przeznaczane będą na konserwację obiektów.