Ojcowski Park Narodowy to najmniejszy Park Narodowych w Polsce. Bliskość Krakowa i Śląska sprawia, że jest on wyjątkowo łatwo dostępny dla zwiedzających. Ojcowski Park Narodowy ma charakter wyżynny, a jego główną atrakcją są formy krasowe, jak słynna Maczuga Herkulesa.
Historia
Park został utworzony w 1956 roku w odpowiedzi na rosnącą urbanizacje tego obszaru i zagrożenie dla przyrody. W XIX wieku tutejsza przyroda ponosiła wielkie straty przez wycinanie drzew, rozkopywanie jaskiń i odłamywanie skalnych nacieków. W tym czasie też okolice Ojcowa zaczęły przyciągać pierwszych turystów. Rosnące zainteresowanie przyrodą tego miejsca wywołało żądania ochrony unikatowego charakteru okolicy.
Amator-archeolog Jan Zawisza rozpoczął wykupy ziemi od wrocławskich kupców z myślą ochrony dziedzictwa Doliny Pradnika i okolic. Jego misję kontynuował następny właściciel Jan Krasiński. Założona z inicjatywy Adolfa Dygasińskiego spółka akcyjna wykupiła zamek w Pieskowej Skale, gdzie pod koniec XIX wieku założono muzeum regionalne.
Projekt utworzenia rezerwatu przyrody w Dolinach Prądnika i Sąspowskiej powstał pod kierunkiem prof. Władysława Szafera w 1924 roku. Do utworzenia rezerwatu przed II Wojną Światową nie doszło, a plany te zaczęto realizować dopiero w 1953 roku.
W 1956 roku utworzono Ojcowski Park Narodowy, który był 6 z kolei parkiem narodowym w Polsce. W 1981 roku ustanowiono wokół parku strefę ochronną tworzoną przez Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych.
Rzeźba
W Ojcowskim Parku Narodowym głównym walorem przyrodniczym są różne formy krasowe powstałe przede wszystkim w dolinie Prądnika. W parku można podziwiać głębokie jary dochodzące do 100 metrów głębokości, dolinki krasowe, wąwozy oraz terasy i stożki. Na wznoszącej się ponad dolinami wierzchowinie występują przeróżne ostańce skalne.
Wynikiem kolejnych etapów rozwoju dolin są występujące na zboczach dolin terasy, a pozostałe po nich fragmenty tworzą ciekawe formy skalne, jak np. Igła Deotymy czy Brama Krakowska.
Wapienne podłoże sprzyja powstawaniu jaskiń. Dotychczas opisano na terenie parku ponad 400 jaskiń, a przypuszcza się, że ich całkowita liczba może być nawet 2 razy wieksza. Jaskinie powstały głównie w wyniku krasowego działania wód. Najdłuższe z nich to: Jaskinia Łokietka, Ciemna, Zbójecka, Okopy Wielka Dolna i Sąspowska. Jaskinia Łokietka oraz Ciemna są udostępnione do zwiedzania.
Flora
Mimo silnej presji urbanizacyjnej przyroda w parku zachowała dużą różnorodność. Na bogactwo flory składa się 1000 gatunków roślin naczyniowych, ponad 230 gatunków mchów i wątrobowców, 1200 odmian grzybów i około 200 rodzajów porostów.
Występują tu 84 gatunki roślin prawnie chronionych, a wśród nich m.in.: róża alpejska, brzoza ojcowska, kruszczyk błotny i rdzawoczerwony, gnidosz rozesłany, goryczuszka orzęsiona i kosatka kielichowa. Przedstawicielami flory stepowej są wiśnia karłowata, aster gawędka i ostnica Jana.
Florę górską reprezentuje z kolei jodła, grab, tojad smukły, tojad mołdawski, chaber miękkowłosy i żywiec gruczołowaty. Przetrwały tu gatunki reliktowe z holocenu: ułudka leśna i obrazki plamiste.
Największą powierzchnię parku zajmują lasy i zarośla, a wśród nich: grądy dębowo-lipowe, buczyna karpacka, jaworzyna górska, bory sosnowe, lasy mieszane. Na skałach występują murawy kserotermiczne, a na dnach dolin las łęgowy. Wilgotne skały porośnięte są glonami. Z rzadkich grzybów warto wymienić purchawicę olbrzymią, sromotnika bezwstydnego, soplówkę jodłową i gwiazdosza czteropromiennego.
Fauna
Liczbę występujących w parku gatunków zwierząt szacuje się na 11 tysięcy, a opisano do tej pory około 6 tysięcy. Charakterystyczną dla parku grupą zwierząt są zamieszkujące jaskinie nietoperze. Występuje ich tutaj aż 17 gatunków (w całej Polsce tylko 21 gatunków). Najczęstszymi są nocek duży i podkowiec mały.
Z większych ssaków występują tu: sarna, zając szarak, dzik europejski, lis rudy, kuna leśna, tchórz zwyczajny, gronostaj, bóbr europejski, borsuk, orzesznica, czy piżmak.
Stwierdzono występowanie 120 gatunków ptaków. Z płazów występują: traszka zwyczajna i grzebieniasta, kumak nizinny, ropucha szara, żaba trawna i rzekotka drzewna. Gady reprezentowane są przez: zaskrońca zwyczajnego, jaszczurkę zwinkę, padalca zwyczajnego, żmiję zygzakowatą, gniewosza plamistego.
Najpospolitszymi gatunkami ryb są żyjące w wodach Sąspówki oraz Prądnika pstrąg potokowy i pstrąg tęczowy.
Występuje tu 218 gatunków zwierząt prawnie chronionych.
Zabytki i atrakcje:
– Zamek w Pieskowej Skale
– Kaplica „Na Wodzie”
– Pustelnia błogosławionej Salomei na Grodzisku
– Muzeum Ojcowskiego Parku Narodowego im. prof. Władysława Szafera
– Maczuga Herkulesa
– Ruiny Zamku w Ojcowie
Ciekawostki
Źródła http://www.ojcowskiparknarodowy.pl/, Wikimedia Commons