Rezerwat przyrody Biała Woda to druga oprócz Wąwozu Homole atrakcja przyrodnicza w Jaworkach pod Szczawnicą. Położony nad potokiem Biała Woda rezerwat przede wszystkim chroni piękny krajobraz skalistych turni i skał wapiennych, które wyłaniają się pośród pośród łagodnych wzniesień Małych Pienin.
Geografia
Rezerwat położony jest w miejscowości Jaworki na terenie Małych Pienin. Leży w dolinie potoku Biała Woda oraz jego dopływu Brysztańskiego Potoku. Ma powierzchnię 27,83 hektarów. Składa się z 4 fragmentów oddzielonych pastwiskami. Biała Woda tworzy w rezerwacie liczne kaskady, bystrza, skałki i baniory. Charakterystyczne skałki mają swoje własne nazwy. Na północnej stronie Białej Wody znajduje się charakterystyczna Czerwona Skałka, zwana też Skałą Sfinks. Naprzeciwko znajduje się skalny amfiteatr Konowalskie Skały. Obok znajdują się Kornajowskie Skały. Oprócz tego na uwagę zasługuje też Kociubylska Skała o ścianach stromo opadających do potoku i Brysztańskie Skały. U samego wejścia do rezerwatu zbocza doliny zwężają się tworząc Wąwóz Międzyskały.
Rezerwat
Celem rezerwatu jest ochrona pięknego krajobrazu, licznych skał wapiennyvh i turni, oraz koryta potoku z kaskadami. Oprócz tego rezerwat chroni florę naskalnych roślin wapieniolubnych.
Historia
Rezerwat przyrody Biała Woda został utworzony w 1963 roku. Wcześniej teren ten był wykorzystywany gospodarczo. Osadnicy mieszkali tu od czasów Bolesława Chrobrego. W XIV wieku rozwinęło się osadnictwo wołoskie, a z nim pasterstwo. Wtedy też powstała wieś Biała Woda. Zamieszkiwali nią głównie Rusini. Zaludnienie wzrastało i masowo wycinano lasy. Po wojnie w ramach akcji „Wisła” wysiedlono Rusinów, a zabudowania spalono. Na terenie rezerwatu widać resztki fundamentów i zdziczałe drzewka owocowe.
Przyroda
Rezerwat przyrody Biała Woda jest w większości bezleśny. Tylko na południu występują płaty lasu mieszanego z bukiem, świerkiem i jaworem na czele. Pozostałościami po dawnych mieszkańcach są zdziczałe drzewa owocowe, kasztanowce i lipy. Na skałach występują rośliny naskalne i kserotermiczne, na żyźniejszych fragmentach roślinność łąkowa. Licznie występuje jałowiec pospolity. Murawy naskalne tworzone są przez dwa zespoły roślinne: Festucetum pallentis i Seslerietum variae. Wśród występujących tu roślin zielnych są: sesleria skalna, stokrotnica górska, kostrzewa blada, dziewięćsił bezłodygowy, zerwa kulista, przytulia nierównolistna, ostrożeń lepki,rozchodnik ostry, goryczuszka orzęsiona, zimowit jesienny, jastrzębiec sabaudzki. Występują też tak rzadkie w Polsce gatunki roślin, jak krwawnik szczecinkolistny, dwulistnik muszy i turzyca obła.
Osobliwością są znajdujące się na północnej ścianie Smolegowej Skały reliktowe stanowiska roślin górskich, które w Polsce występują jedynie w Tatrach i właśnie tutaj: dębik ośmiopłatkowy, konietlica alpejska, pępawa Jacquina.
Turystyka
Do rezerwatu dochodzi się z Jaworek, wzdłuż rzeki Grajcarek. Przy wejściu do rezerwatu znajdują się tablice informacyjne. Wewnątrz rezerwatu na turystów czekają ławeczki, mostki, tablice dydaktyczne. Wstęp do rezerwatu w sezonie turystycznym jest płatny.
Z Jaworek przez rezerwat do turystycznego przejścia granicznego Jaworki – Litmanowa.
Z Jaworek przez rezerwat Biała Woda, Szczob na Gromadzką Przełęcz w Beskidzie Sądeckim.
Ciekawostki
– W sąsiedztwie rezerwatu, ok. 200 m przy polnej drodze na północnych zboczach doliny, duża rzadkość – Bazaltowa Skałka (pomnik przyrody) wulkanicznego pochodzenia. W tym miejscu ok. 100 mln lat temu niewielka ilość magmy przebiła się na powierzchnię i zastygła.