PrzyrodaZwiedzanie

Pieniński Park Narodowy

Pieniński Park Narodowy obejmuje najcenniejsze krajobrazowo i przyrodniczo tereny Pienin Właściwych: Masywu Trzech Koron, Pienin Czorsztyńskich, Pieninek, Przełomu Dunajca. Z Pienin Spiskich do parku włączono tylko Zielone Skałki. Pieniński Park Narodowy to park o największym obciążeniu ruchem turystycznym (ze względu na małą wielkość i duży ruch). Turyści mają do dyspozycji 35 km szlaków, a wśród nich największą atrakcję – spływ tratwami przełomem Dunajca (jego trasę można przejść także pieszo Drogą Pienińską). Na okazałych szczytach Trzech Koron i Sokolicy znajdują się platformy widokowe. Atrakcją turystyczną jest również Zamek w Czorsztynie.

Geografia:

Pieniny stanowią część ciągnącego się na długości około 550 kilometrów Pienińskiego Pasa Skałkowego, oddzielającego zewnętrzne Karpaty fliszowe od Karpat wewnętrznych, krystalicznych. Od południa Pieniny graniczą z pasmem Magury Spiskiej, od północy z Gorcami i Beskidem Sądeckim. Tworzą wyodrębnione pasmo górskie o długości około 35 kilometrów i szerokości do 6 kilometrów podzielone przełomami Dunajca na 3 części:

– Pieniny Spiskie między Dursztynem a Niedzicą z najwyższą kulminacją Żaru (883 m n.p.m.),
– Pieniny Właściwe leżące między Czorsztynem a Szczawnicą, ze szczytem Okrąglicy (982 m. n.p.m.) w masywie Trzech Koron
– Małe Pieniny rozciągające się między Dunajcem na wysokości Szczawnicy a przełęczą Rozdziele na wschodzie. Najwyższą kulminacją tej części pasma jest Wysoka (1050 m n.p.m.)

Najatrakcyjniejszym pod względem przyrodniczym i krajobrazowym fragmentem pasma są Pieniny Właściwe. Szczyty mają tu piękne i ostre kształty, a doliny miejscami postać wąwozów skalnych. Północne zbocza opadają ku dolinom stosunkowo łagodnie, zaś w stronę Dunajca obrywają się wapiennymi ścianami o wysokości dochodzącej do 300 m. Pieniny Właściwe dzielą się na trzy jednostki fizjograficzne:

– Pieniny Czorsztyńskie – rozciągające się między Czorsztynem a przełęczą Chwała Bogu (Szopka) i Wąwozem Szopczańskim. Połogi grzbiet pokrywają płaty lasów i łąk oraz skrawki pól. Najwyższe wzniesienia: Nowa Góra (902 m n.p.m.) i Macelak (856 m n.p.m.).
– Masyw Trzech Koron – wznoszący się między przełęczą Szopka na zachodzie a doliną Pienińskiego Potoku na wschodzie. Stanowi najbardziej zróżnicowaną krajobrazowo i zarazem najefektowniejszą część Pienin. Liczne wysokie ściany skalne i usypiska piargów są miejscem występowania unikalnej flory i fauny
– Pieninki – malownicza grań ciągnąca się od doliny Potoku Pienińskiego na zachodzie, po dolinę Dunajca koło Szczawnicy na wschodzie. Najwyższe szczyty: Sokolica (747 m n.p.m.) i Czertezik (774 m n.p.m.) wznoszą się na ok. 300 m ponad lustro Dunajca.


 

Historia:

Historia Pienińskiego Parku Narodowego sięga 1921 roku, gdy z inicjatywy prof. Władysława Szafera  powstał rezerwat dla ochrony łąk wokół ruin Zamku w Czorsztynie. Pod koniec lat 20. XX w. rozpoczęto wykupy gruntów położonych głównie w Pieninach Środkowych w Masywie Trzech Koron, z przeznaczeniem pod utworzenie pierwszego w Polsce parku narodowego. W 1932 roku powstał „Park Narodowy w Pieninach” na obszarze 423 hektarów. Już w 1924 roku zawarto porozumienie z rządem Czechosłowacji w sprawie wspólnego utworzenia przygranicznych obszarów chronionych i uregulowania turystyki. Negocjacje w tej sprawie prowadził sam prof. Walery Goetel. Dlatego też w tym samym roku co w Polsce powstał czechosłowacki odpowiednik Pienińskiego Parku Narodowego – „Slovenski Prirodni Reservace” o wielkości 420 hektarów. Jeszcze przed II Wojną Światową park powiększono poprzez wykupy obszar parku. W 1955 roku powstał Pieniński Park Narodowy. Jego Obszar jego uległ powiększeniu do 2231 hektarów. Obecnie park funkcjonuje w oparciu o rozporządzenie Rady Ministrów z 1996 roku i ma powierzchnię 2346 hektarów.

Trzy Korony - Fot. Sylwia Lipska
OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Rośliny:

Mimo niewielkiej Pieniński Park Narodowy posiada ciekawą i zróżnicowaną formę. Na obszarze parku występuje 1100 gatunków roślin naczyniowych, w tym 2 endemity: pszonak pieniński i mniszek pieniński. Występuje tutaj zaskakująco dużo, bo aż 167 gatunków roślin górskich, mimo że Pieniny mają niedużą wysokość. Opisano także ponad 400 gatunków glonów, 230 gatunków mchów, 550 gatunków grzybów kapeluszowych, ponad 400 gatunków porostów. Osobliwościami, które na terenie Polski występują wyłącznie w Pieninach są także: pienińska odmiana bylicy piołunu, chaber pieniński, złocień Zawadzkiego, jałowiec sabiński (poza Pieninami nie występuje nigdzie indziej w Karpatach Zachodnich). Tawuła średnia oprócz Pienin występuje jeszcze tylko w Bieszczadach. W lasach i na ich obrzeżach zakwitają : śnieżyczka przebiśnieg, pierwiosnek lekarski i pierwiosnek wyniosły, lepiężniki, żywiec gruczołowaty, miesiącznica trwała. Bardzo ciekawe i bogate gatunkowo są powstałe w wyniku wielowiekowej działalności człowieka łąki pienińskie. Z rzadszych roślin warto wymienić liczne tutaj gatunki storczyków: m.in. dwulistnik muszy, storczyk szerokolistny, storczyk bzowy, storczyk męski, a także rzadkiego i imponującego ostrożenia głowacza czy ciemiężycę zieloną. Na murawach naskalnych dominuje sesleria skalna, występuje także smagliczka skalna, kostrzewa blada, chryzantema Zawadzkiego, na wapiennych piargach cienistka Roberta.

Pieniński Park Narodowy
W drodze do Czerwonego Klasztoru na Słowacji – Fot. Bartosz Twarowski

Zwierzęta:

W Pieninach naliczono ponad 7 tysięcy gatunków zwierząt, w tym około 300 kręgowców. Z większych ssaków występują tu: borsuk, dzik, jeleń, ryś, żbik, kuna leśna, sarna. Dzięki występowaniu jaskiń, bogata jest tu też fauna nietoperzy – aż 15 gatunków. Najliczniejszy wśród nich jest rzadki w Europie podkasaniec mały. Z rzadkich gryzoni na uwagę zasługuje mysz małooka. Awifauna, czyli ptaki to około 160 gatunków, w tym około 100 gniazdujących na terenie parku. Z gatunków naskalnych warto wymienić nagórnika, pomurnika, kopciuszka i gniazdującego również w skałach bociana czarnego, a z rzadszych drapieżników puchacza. W Dunajcu żyje głowacica.

W faunie bezkręgowców odkryto wiele endemitów i gatunków reliktowych. Pienińskie łąki słyną z różnorodności motyli, w Pieninach naliczono ich około 1600 gatunków.  6% z nich to ciepłolubne gatunki znane tylko z Pienin, lub bardzo rzadkie poza nimi. Najsłynniejszy z nich to endemiczny niepylak apollo. Na bukach w Masywie Trzech Koron występuje nadobnica alpejska.

Przełom Dunajca - Fot. Sylwia Lipska
Przełom Dunajca – Fot. Sylwia Lipska

Geologia:

Pieniny zbudowane są główne utworów geologicznych pochodzących z okresu jury i kredy. Teren dzisiejszych Karpat znajdował się wówczas pod powierzchnią oceanu. W wyniku silnych ruchów tektonicznych, zachodzących pod koniec triasu dno morskie uległo spękaniu i pofałdowaniu. Ocean podzielił się na mniejsze akweny. Jednym z nich był basen pieniński. W wyniku procesów sedymentacyjnych na dnie basenu osadzały się warstwy skał. Były to głównie wapienie, w tym pochodzące ze szkieletów amonitów wapienie bulaste, ze szczątków liliowców wapienie krynoidowe oraz twarde, odporne na wietrzenie wapienie rogowcowe powstałe głównie z wymoczków. Towarzyszyły im: łupki, margle, radiolaryty i piaskowce. U schyłku kredy w erze mezozoicznej zaznaczyły się silne ruchy górotwórcze. Zalegające na dnie basenu pienińskiego skały uległy spękaniu, wypiętrzeniu i nasunięciu na siebie w postaci rozległych płaszczowin. Spowodowało to wydźwignięcie masywu pra-Pienin ponad powierzchnię morza. Proces ten zachodził na osi północ-południe. Szerokość basenu pienińskiego zmniejszyła się wówczas z około 250-300 do około 50 kilometrów.
Z początkiem trzeciorzędu, w paleocenie sytuacja uległa odwróceniu. Sfałdowany pieniński pas skałkowy został ponownie zalany przez basen magurski i tworzył podwodny grzbiet w morzu fliszowym Karpat. W wyniku sedymentacji pokrył się utworami fliszowymi. Kolejna faza fałdowań miała miejsce na przełomie oligocenu i miocenu (ok. 24 mln lat temu). Utwory wapienne ponownie uległy wydźwignięciu i zgnieceniu między wypiętrzającymi się blokami Karpat Wewnętrznych i Zewnętrznych (Beskidów). W konsekwencji szerokość pasa skałkowego zmniejszyła się i obecnie wynosi od 0,2 do 20 km. Powstające pęknięcia skorupy ziemskiej sprzyjały działalności wulkanicznej. Magma andezytowa wykorzystując wcześniej powstałe uskoki wydostawała się z głębszych partii skorupy ziemskiej i krzepła pod powierzchnią. Powolne wypiętrzanie zachodzące w trzecio- i czwartorzędzie oraz towarzyszące im silne procesy erozyjne spowodowały częściowe odsłonięcie bloków andezytowych, tworzących dzisiaj góry:  Jarmutę w Pieninach, Wdżar w Gorcach – Bryjarkę w Beskidzie Sądeckim. Zjawiska wulkaniczne doprowadziły do powstania złóż wód mineralnych w Krościenku i Szczawnicy.

Pieniński Park Narodowy
W drodze na Trzy korony – Fot. Bartosz Twarowski

Ciekawostki:

– Pieniny nazywane były dawniej Pioniny od pionowych skał.

– Dlaczego górale na swych kapeluszach mają muszelki? Otóż kiedyś górale spływali Dunajcem aż do morza Bałtyckiego. Na znak i pamiątkę każdej wyprawy dokładali jedną muszelkę czyli każda muszelka oznaczała zaliczoną kolejną długą i niebezpieczną wyprawę.

– Dla zachowania różnorodności przyrodniczej i kulturowej utrzymuje się na Hali Majerz tzw. kulturowy wypas owiec.

– Odcinek Dunajca zwany „zbójnickim skokiem” wywodzi się od legendy Janosika więzionego w lochach zamku w Niedzicy. Tam ponoć udręczony i skuty  łańcuchami wyrwał je i rozkruszył. Uciekając przeskoczył mury zamku a później dwie góry jakby u nóg miał skrzydła, oparł się na ciupasce i przeskoczył Dunajec by później gazdować na równinach.

– Dokonywana jest reintrodukcja niektórych gatunków., np. sokoła wędrownego.

Informacje praktyczne:

– Przy głównych wejściach do parku istnieje 5 Pawilonów Pienińskiego Parku Narodowego, w których bezpłatnie można zapoznać się z przyrodą Pienin i udzielane jest informacja turystyczno-przyrodnicza. Przy trzech z nich (w Krościenku, Sromowcach Niżnych i Szczawnicy) istnieją ogródki skalne z charakterystycznymi dla pienińskich piargów i skał gatunkami roślin.

Pieniński Park Narodowy –  Opłaty:

–  ruiny Zamku Czorsztyn: 8,00 zł – bilet normalny, 4,00 zł – bilet ulgowy *
– wystawa przyrodnicza w Dyrekcji Parku – 2,00 zł *
– galeria widokowa na szczycie Trzech Koron i Sokolicy 20 kwietnia – 31 maja i 1 września – 31 października: 6,00 zł – bilet normalny, 3,00 zł – bilet ulgowy **
– galeria widokowa na szczycie Trzech Koron i Sokolicy 1 czerwca – 31 sierpnia: 8,00 zł – bilet normalny, 4,00 zł – bilet ulgowy **
– szlak wodny w przełomie Dunajca: 5,00 zł – bilet normalny, 3,00 zł – bilet ulgowy ***

** Opłaty pobierane są w okresie od 20.04 do 31.10. Bilet wykupiony na Trzech Koronach  jest ważny w tym samym dniu na Sokolicy i odwrotnie. W okresie 1.11 do 19.04 nie pobiera się opłat.
*** Opłata pobierana w okresie od 1.04 do 31.10 w kasach na przystaniach flisackich w Sromowcach Kątach i Sromowcach Niżnych. W okresie 1.11 do 31.03 szlak zamknięty.

Źródła:

– http://pl.wikipedia.org/wiki/Pieni%C5%84ski_Park_Narodowy
– http://www.pieninypn.pl/index.html?lang_id=PL
– http://www.noclegi.fc.pl/region.html

Podobne wpisy

Zalew Zesławicki

Łukasz Kurbiel

Rysy

Łukasz Kurbiel

Rezerwat Żebracze

Łukasz Kurbiel

Ta strona korzysta z plików cookie. Zakładamy, że nie masz nic przeciwko, ale możesz zrezygnować, jeśli chcesz. Akceptuj Czytaj więcej