Myślenice małe miasto położone w centralnej części województwa Małopolskiego. Leży na nad rzeką Rabą 30 km. na południe od Krakowa na wysokości 315 m.n.p.m w kotlinie pomiędzy wzgórzami Pogórza Wielickiego (od północy) oraz Beskidem Makowskim zamykającym kotlinę od południa.
Historia:
erwsze ślady osadnictwa na terenie dzisiejszych Myślenic pochodzą z czasów panowania pierwszych Piastów. Początkowo była to niewielka osada a jej nazwa Myślenice wywodzi się od imienia Miślimir, prawdopodobnego założyciela miasta. Pierwsza pisemna informacja o osadnictwie na tych terenach została zawarta w „Kodeksie Tynieckim” i datowana jest na 1253-1258 r. Opisuje osadę wraz z warownią, która stanowiła część systemu obronnego strzegącego szlaku z Krakowa na Węgry. Do dziś zachowane ślady tej warowni, zwane potocznie „zamczyskiem”, znajdują się w lesie na północnym stoku góry Uklejny. Bardzo ważnym wydarzeniem w dziejach Myślenic było otrzymanie w 1342 roku praw miejskich oraz późniejsze nadanie przywilejów przez króla Kazimierza Wielkiego. W znaczmy stopniu przyczyniło się to rozwoju miejscowości. W tych czasach wytyczono również nowe centrum miasta wraz z kwadratowym rynkiem[1]. Rozwój szkolnictwa oraz kultury w XV i XVI w. Myślenice zawdzięczają rodzinie Jordanów, która przez wiele lat władała miastem. W XVI w. sprowadzono z Włoch obraz Matki Boskiej i umieszczono w pierwotnie drewnianym kościele parafialnym z XVI w. Słynący cudami obraz szybko stał się miejscem pielgrzymek. W tym samym wieku miasto podupadło najpierw za sprawą pożaru z 1629 r. a później z powodu napadu oddziału szwedzkiego w 1655 r. Aby przywrócić dawną świetność miasta, Stanisław Koniecpolski, ówczesny kasztelan krakowski, nadał przywilej możliwości organizowania w mieście pięciu jarmarków. W XVII w. powstał także „Dom grecki”, początkowo budynek pełnił funkcję zajazdu a obecnie mieści się w nim muzeum regionalne. W 1784 r. Antoni Oboński wybudował pierwszą murowaną kamienice, a ożywieniu miasta służył wybudowany trakt z Wiednia do Lwowa. Pożar południowej i zachodniej pierzei rynku z 1803 roku spowodował zastąpienie jej drewnianej zabudowy murowanymi kamienicami. Mimo to Ludwik Pietrusiński w 1845 r. tak opisywał miasto: „Myślenice drewniane, liche, obdarte, Myślenice niegdyś cyrkułu wadowickiego, bez szkół wyższych, bez dobrej oberży, bez handlu, nawet bez Żydów… Czworograniasty mały rynek mieści w sobie Magistrat z 15 urzędnikami i 11 osób niższej służby złożony. Mimo pogody błoto tu jeszcze nie było wyschnięte, bo ił rozmokły tworzy nawet na drodze cesarskiej błota przyjemnie głębokie, a woda z spadzistych gór spływająca tworzy, co moment bruzdy na gościńcu.”[i] Jak wielkie musiały zajść zmiany w kolejnych latach gdyż w Kalendarzu Powszechnym z 1860 r. Myślenice zostały opisane w następujący sposób: „Jest to miasteczko niewielkie, dziś składające się z 2000 mieszkańców… ma Rynek jak na małe miasta ogromny, czworograniasty wokół którego 10 jednopiętrowych kamienic wznosi się a reszta domów, Rynek i wszystkie domy są nadzwyczajnie porządnie utrzymywane”[ii]. Kolejnym wydarzeniem przyczyniającym się do rozwoju miasta było utworzenie powiatu Myślenickiego w 1866 r. a ówczesny Burmistrz, Andrzej Marek, rozbudował i zmodernizował miasto. W 1892 r. zbudowano wodociąg, który dostarczał wodę do studni na rynku ozdobniej figurą zwaną „Tereską”. Z kolei w 1929 r. włączono do miasta dwie wsie Górna i Dolną, które tworzą obecnie Górne oraz Dolne Przedmieście. Kolejne lata przynosiły dalszy rozwój miasta. Zaczęły powstawać osiedla mieszkalne, kosztem jednorodzinnej zabudowy. Największe osiedle – 1000 lecia powstało na Górnym Przedmieściu. Rozwijała się również letniskowa zabudowa na Zarabiu oraz lekki przemysł i handel hurtowy we wschodniej części miasta.
Symbol:
Jednym z symboli miata jest stara lipa popularnie zwana „lipką”. Drzewo zostało zasadzone przez Austriaków około 1830 r. na Plebańskiej Górze i od tego czasu góruje nad Myślenicami. Uznano go za pomnik przyrody już 29.09.1947 r. Obecnie jest wysokie na około 23 metry a jego obwód wynosi 3,8m (na wysokości pierśnicy, czyli 1,3 m nad ziemią). Ze względu na wiek oraz wypaloną dziurę, drzewo jest zagrożone przez silne wiatry. Jako symbol Myślenic znajduje się w herbie oraz na licznych pamiątkach.
Atrakcje turystyczne:
Myślenice posiadają stosunkowo dobrze rozwiniętą bazę turystyczno- rekreacyjną mogącą przyciągać różnorodne grupy turystów. Mogą to być zarówno osoby szukające aktywnego wypoczynku jak i preferujące bardziej bierne formy spędzania czasu. Można wymienić:
– Budowle sakralne – wielokrotnie przebudowywany Kościół Parafialny NMP z cudownym obrazem Matki Boskiej z XVI w. Na terenie Myślenic znajdują się jeszcze dwie sakralne budowle godne uwagi – kaplica Matki Boskiej Śnieżnej wybudowana pod koniec XVIII oraz Kaplica św. Mikołaja.
– Rynek wraz z średniowiecznym układem urbanistycznym. Otoczony niewysokimi kamienicami pochodzącymi z różnych okresów historycznych. W jednej z kamienic zlokalizowana została siedziba władz gminy. Na rynku znajdują się dwie cenne figury – św. Floriana z 1776 r. oraz fontanna wraz z rzeźbą potocznie nazywana „Tereską” z 1893 r.
– ruiny dawnego zamku „Zamczysko”
– Dwa dwory z XVIII w. w jednym nieopodal rynku znajduje się muzeum regionalne „Dom Grecki”, a drugi znajduje się na ulicy Żeromskiego.
– Muzeum Niepodległości w Myślenicach
W okolicy Myślenic znajduje się również kilka cennych historycznie zabytków. W Trzemeśni położony jest drewniany kościół pod wezwaniem św. Klemensa, o zrębowej konstrukcji z 1780 r. z renesansowym obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W Drogini, we wschodniej części gminy, zlokalizowany jest drewniany kościół z 1910 r. Przy trasie Kraków – Zakopane, w Głogoczowie, znajdują się dwa historyczne budynki – lamus podworski z końca XVIII oraz murowany dwór z XIX w. Ponadto w Osieczanach oraz Krzyszkowicach zlokalizowano zespoły dworsko- parkowe.
Rekreacja:
Turystów oraz mieszkańców przyciąga również rzeka Raba oraz towarzysząca jej infrastruktura. Na rzece zbudowano dwa jazy (kaskady wodne), które wykorzystywane w lecie są, jako kąpieliska. Obok zlokalizowane zostały trawiaste plaże, boiska do gry w siatkowe, koszykówkę, korty tenisowe, place zabaw dla dzieci, mini zoo, a także mała gastronomia. Podczas letnich miesięcy funkcjonuje otwarty basen. W okresie wakacyjnym tereny nieopodal jazów są wykorzystywane podczas organizacji wielu imprez masowych. Łatwa dostępność komunikacyjna oraz wysokie walory wypoczynkowe – kontakt z przyrodą, czyste środowisko, piękne krajobrazy powodują, że rzeka Raba jest częstym miejscem wypoczywania. Również atrakcyjne dla osób chcących spędzać wolny czas w kontakcie z przyrodą są okoliczne lasy. Wytyczono w nich liczne szlaki turystyczne. Najpopularniejszy z nich prowadzi przez Chełm do schroniska na Kudłaczach. Znajdujące się w nich liczne leśne dróżki również ułatwiają spacerowanie. Tereny są również bardzo atrakcyjne dla turystów rowerowych. Na terenie gminy wytyczono 30 km tras rowerowych o rożnych stopniach trudności. Na stokach góry Chełm, wytyczono trasę Downhillową.
Myślenice charakteryzują się urozmaiconą bazą sportowo-rekreacyjną – w jej skład wchodzą zarówno ogólnodostępne tereny jak i specjalistyczna infrastruktura. Jej główna cześć znajduje się w południowej dzielnicy miasta – Zarabiu.
Stacja narciarska na Górze Chełm:
Największą zimową atrakcją gminy Myślenice jest otwarta w 2006 r. stacja narciarska na górze Chełm. Jest to najbliżej położony Krakowa duży kompleks narciarski. W jego skład wchodzą 2 wyciągi krzesełkowe: najdłuższa 1 osobowa kolej krzesełkowa w Polsce o długości 2km. oraz nowoczesna 4-osobowa kolejka o przepustowości 2400 os/godz. oraz wyciąg orczykowy, przeznaczony dla początkujących narciarzy. Stacja posiada 2 trasy narciarskie o długości 900m. i 1000m., które są sztucznie naśnieżne, ratrakowane oraz oświetlone. Dodatkowo na terenie stacji zlokalizowano punkty gastronomiczne: dużą karczmę regionalną, oraz mniejszy bar. W sezonie zimowym funkcjonuje szkółka narciarska, wypożyczalnia sprzętu oraz punkt GOPR. Góra Chełm także w lecie przyciąga turystów trasami spacerowymi, placem zabaw dla dzieci oraz wieżą widokową.
Centrum Wodne Aquarius
Centrum Wodne Aquarius zlokalizowane na osiedlu Tysiąclecia to nowoczesny kompleks sportowo – rekreacyjny składający się z dwóch basenów, sauny, urządzeń do hydromasażu oraz gabinetu rehabilitacyjnego.
Kompleks sportowy na Zarabiu
Kompleks sportowy na Zarabiu. Na terenach klubu sportowego KS. Dalin oraz byłych campingów powstał jeden z najnowocześniejszych obiektów sportowych w Małopolsce w skład, którego wchodzą:
– Hala widowiskowo sportowa – obiekt wraz z pełnym zapleczem szatniowo-technicznym posiada wymiary umożliwiające uprawianie wszystkich sportów halowych m.in. siatkówki, koszykówki, piłki nożnej halowej. Widownia na 600 osób umożliwia przeprowadzanie zawodów sportowych oraz organizację targów, koncertów, spektakli czy prezentacji. Ponadto w na terenie hali znajduje się pubo/ kawiarnia „Corner”, bardzo dobre miejsce odpoczynku i spotkań po treningach.
– Sala sportów walki – obiekt położony jest w bezpośrednim sąsiedztwie hali widowiskowo – sportowej oferuje możliwość komfortowego uprawiania sportów walki (np. judo, zapasów, karate, ju jitsu) oraz gimnastyki.
– Boiska do piłki nożnej – Na terenie kompleksu znajdują się trzy boiska piłkarskie – dwa o nawierzchni naturalnej oraz jedno z nawierzchnią sztuczną. Na uwagę zasługuje to ostanie gdyż jako jedyne boisko w Polsce posiada sztuczną nawierzchnię typu – Duraspine Ultra 60. Boisko o wymiarach 107x 70m. jest oświetlone oraz posiada szatnie z natryskami.
– Strzelnica sportowa w Myślenicach – Nowoczesny obiekt do dyspozycji każdego, osoby nieposiadające zezwolenia na broń korzystają ze strzelnicy pod opieką instruktora. Do wyboru są różne rodzaje broni: rekreacyjna jak i wyczynowa.
Kompleks sportowy jest świetnym miejscem dla sportowców oraz osób szukających aktywnego wypoczynku. Różnorodność oferty oraz blisko położone inne obiekty takie jak hotele, stacja narciarska, kryta pływalnia powodują, że obiekt jest bardzo dobrym miejscem na przeprowadzanie zgrupowań i obozów sportowych oraz miejscem kolonii młodzieżowych.
Rzeka Raba
Rzeka Raba, jej czyste wody oraz ładna sceneria powodują, że Myślenice to wspaniałe miejsce dla wszystkich wędkarzy. Ustanowione w 1996 roku łowisko objęło 15 km rzeki Raby w Myślenicach, Stróży i Pcimiu. Rzeka na tym odcinku ma średnią szerokość około 20m a spadek wynosi około 1%, brzegi są mocno zarośnięta a rzeka posiada liczne plaże oraz progi. Na dopływach Raby ustanowiono obszary ochronne gdzie wychowuje się młody narybek.
Na Zarabiu znajdują się również pole do gry w mini-golfa, tor gokartowy oraz boisko do gry petanque, bardzo popularnej w Myślenicach.
Wydarzenia:
Władze organizują wiele imprez mających na celu przyciągnąć mieszkańców oraz turystów. Większość z nich odbywa się w okresie wakacyjnym. Najchętniej odwiedzane przez tysiące osób są organizowane na przełomie czerwca i lipca „Dni Myślenic”. Wydarzanie mające miejsce na trawiastej plaży na górnym jazie składa się z koncertów polskich gwiazd muzycznych a zespoły są tak dobierane, aby zadowolić różne grupy wiekowe – zarówno starszych i młodszych. Oprócz koncertów przeprowadzane są gry i zabawy dla dzieci, konkursy i wiele innych atrakcji. Pod koniec lata przeprowadzanej jest „Pożegnanie z latem”, impreza podobna do „Dni Myślenic” jednak na mniejszą skalę. Innym ważnym wydarzeniem jest organizowanie zawodów z cyklu Mistrzostw Świata i Europy w Moto Trialu. Przy wytyczaniu tras wykorzystuje się naturalne potoki na stokach Uklejny oraz stadion KS. Dalin gdzie ustawia się bardzo efektowne sztuczne przeszkody. Częściej, bo nawet kila razy w sezonie na stokach góry Chełm organizowane są zawody Downhillowe. Myślenice posiadają jedna z najtrudniejszych tras tego typu. Wymienić można także Międzynarodowe Warsztaty Artystyczne, Rajd Żubrów oraz zloty: Ogólnopolski Zlot Harlejowców, oraz Zlot Starych Samochodów „Gaz 69”.
Łukasz Kurbiel
Źródła:
P. Lemaniak, Historia,
I. Kuczek, A i P Polek, Myślenice wczoraj i dziś, Oficyna Wydawnicza „OSTOJA”, Kraków 1996
G.. Kubal, Myślenice i Ziemia Myślenicka, Roksana, Myślenice 1999,
http://www.myslenice.pl/
http://www.muzeum.myslenice.edu.pl/
http://www.zima.zarabiesport.pl/
http://www.hala.myslenice.pl/
http://www.huculki.com.pl/
[i] I. Kuczek, A i P Polek, Myślenice wczoraj i dziś, Oficyna Wydawnicza „OSTOJA”, Kraków 1996 s.5
[ii] I. Kuczek, A i P Polek, Myślenice wczoraj i dziś, Oficyna Wydawnicza „OSTOJA”, Kraków 1996 s.5