Rynek w Kętach
MiastaZwiedzanie

Kęty

Kęty to miasto w dolinie rzeki Soły liczące około 19 tysięcy mieszkańców. Zabytkowe centrum, bogata historia, ciekawe obiekty sakralne, a także piękno przepływającej nieopodal rzeki Soły sprawiają, że Kęty to jedno z ciekawszych miast w zachodniej Małopolsce.

Historia

Osada w Kętach została założona około 1200 roku. Jednym z najstarszych dokumentów zawierających informacje o mieście jest akt nadania wójtostwa w Kętach z 1277 roku klasztorowi benedyktyńskiemu w Staniątkach przez Klemensa z Ruszczy. Kęty były wówczas oznaczone jako Kanthi.

W roku 1260 wieś Kęty zostały przekazane księciu Władysławowi Opolskiemu. W roku roku 1277 Władysław Opolski nadał je braciom Arnoldowi, Rudgierowi i Piotrowi używając nazwy Cant. Książę nadał jednocześnie Kętom pola uprawne, pastwiska i prawo do połowu ryb w Sole. Wydanie tego dokumentu łączy się z lokacją miejską Kęt na prawie lwóweckim, czyli na wzór Lwówka Śląskiego. W roku 1391 książę Jan III Oświęcimski nadał Kętom, znanym wówczas również pod niemiecką nazwą Libenwerde, prawa miejskie magdeburskie, identyczne z tymi, jakie posiadał Oświęcim.

Około roku 1397 urodził się w Kętach Jan Wacięga, późniejszy profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i święty Kościoła Katolickiego znany jako Jan Kanty.

Pomnik Jana Kantego na rynku - Fot. Bartosz Twarowski
Pomnik Jana Kantego na rynku – Fot. Bartosz Twarowski

W roku 1457 książę oświęcimski Janusz sprzedał Kęty królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi. Tym samym Kęty stały się miastem królewskim, należącym do powiatu śląskiego. Około 1480 roku miasto posiadało już murowany kościół pw. św. Małgorzaty. XVI wiek był dla Kęt okresem rozwoju. Powstawały wówczas liczne cechy rzemieślnicze – kuśnierzy, piekarzy, czy kowali , założono łaźnie, szpital, młyny, folusz i tartak. Pod koniec wieku jednak miasto nawiedziła seria nieszczęść. W roku 1585 miała miejsce epidemia nieznanej choroby, przez która zginęło prawie 1000 mieszkańców. Natomiast w roku 1652  wybuchł pożar, który zniszczył kilkanaście domów. W 1655 roku miasto padło łupem Szwedów najeżdżających Polskę, którzy złupili miasto. W 1657 r. wybuchł pożar w wyniku którego zniszczone zostały domy przy Rynku i kościół parafialny  a w roku 1699 rozpoczęto budowę klasztoru Franciszkanów Reformatów. Fundatorami byli chorąży krakowski Jan Żydowski. W pierwszej połowie XVIII wieku w Kętach znajdowały w mieście działała szkoła przy kościele parafialnym, funkcjonowały warsztaty rzemieślnicze, dwa browary, młyn oraz folusz założony przy nowym klasztorze Reformatów.

Koniec XVIII wieku, czas zaborów, był czasem  dużych zmian w Kętach. W 1768 na sejmiku w Kętach miejscowa szlachta podpisała akt przystąpienia do konfederacji barskiej. W latach 1768-70 miasto przechodziło kolejno w ręce konfederatów i Rosjan, którzy w pewnym momencie, dokonali najścia na klasztor Reformatów. W wyniku pierwszego rozbioru Kęty stały się częścią Cesarstwa Austrii. Austriacy w latach 1772-75 wykonali biegnący przez miasto tzw. Trakt Cesarski, drogę prowadzącą z Wiednia, stolicy monarchii, do Lwowa oraz ulicę Mickiewicza, prowadząca do Oświęcimia. Władze nakazały rozbiórkę kęckich kościołów św. Krzyża, Bożego Ciała, Wszystkich Świętych oraz kaplicy bractwa różańcowego. W roku 1797 wybuchł największy pożar w historii miasta, w wyniku którego zniszczona została prawie cała zabudowa, w tamtych czasach w większości drewniana. Po tym zdarzeniu władze zakazały budowy drewnianych domów, a odbudowa trwała ponad 10 lat.

Kościół Świętych Małgorzaty i Katarzyny - Fot. Bartosz Twarowski
Kościół Świętych Małgorzaty i Katarzyny – Fot. Bartosz Twarowski

W roku 1845 Kęty liczyły już 5000 mieszkańców. W wieku XIX w mieście zaczął się rozwijać przemysł – w 1845 powstała pierwsza przemysłowa przędzalnia wełny. Pod koniec XIX wieku Kęty opisywane były jako schludne miasto średniej wielkości będące siedziba powiatu. W roku 1851, w setną rocznicę kanonizacji św. Jana z Kęt, odsłonięto na rynku jego pomnik. W roku 1888 otwarto kęcki dworzec kolejowy, znajdujący się na linii Kalwaria Zebrzydowska – Bielsko.

W roku 1915 do Kęt przybyła I Brygada Legionów Polskich, dowodzona przez Józefa Piłsudskiego. Oddziały polskiego wojska przeszły w mieście reorganizację. Dwudziestoletni okres polskiej niepodległości był w Kętach czasem rozwoju, który wyrażał się przede wszystkim powstaniem dużej ilości prywatnych firm i przedsiębiorstw produkcyjnych.

Po wybuchu II Wojny Światowej w roku 1940 rozpoczęły się masowe aresztowania, które objęły wszystkich mieszkańców Kęt pochodzenia żydowskiego (około 600 osób) oraz większość kęckiej inteligencji. Żydzi zostali umieszczeni w getcie które zorganizowano w Nowej Wsi, w domach z których wysiedlono miejscową ludność polską. Stamtąd po kilku miesiącach, podobnie jak przedstawicieli inteligencji, wywieziono ich do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Wojnę przeżyło tylko kilku kęckich Żydów. We wsiach otaczających miasto, szczególnie tych położonych między Kętami a Żywcem, hitlerowcy przeprowadzili masowe akcje wysiedleń mieszkańców, znane jako akcja Saybusch. W czasie wojny zniszczeniu uległo kilka budynków w mieście, w tym synagoga.

Po 1945 Kęty rozbudowywały się jako lokalny ośrodek miejski posiadający niewielkie zakłady przemysłowe. Znaczącą zmianą w funkcjonowaniu miasta było utworzenie w 1953 Zakładów Metali Lekkich „Kęty”, które pierwotnie działy jako walcownia folii aluminiowej, w późniejszych latach rozszerzając zakres produkcji. Przedsiębiorstwo to znane jest obecnie jako Grupa Kęty. Od kilku dziesięcioleci liczba mieszkańców Kęt zbliżona jest do 19 tys.

Klasztor Franciszkanów - reformatów - Fot. Bartosz Twarowski
Klasztor Franciszkanów – reformatów – Fot. Bartosz Twarowski
Wnętrze kościoła przyklasztornego - Fot. Bartosz Twarowski
Wnętrze kościoła przyklasztornego – Fot. Bartosz Twarowski

Zabytki

– Układ urbanistyczny miasta, ze średniowiecznym Rynkiem oraz układem ulic i otaczającymi Rynek XIX-wiecznymi kamienicami,

– Barokowy kościół św. Jana Kantego,

– Kościół Świętych Małgorzaty i Katarzyny razem z cmentarzem przykościelnym, ogrodzeniem i starymi drzewami,

– Klasztor Klarysek od wieczystej Adoracji Najświętszego Sakramentu,

– Klasztor Franciszkanów – reformatów

– Cmentarz komunalny

– Cmentarz żydowski

– Dawna synagoga Anszei Emes

– Muzeum im. Aleksandra Kłosińskiego w Kętach

Ciekawostki

– W Kętach urodzili się Eugeniusz Arnold Janota, jeden z założycieli Towarzystwa Tatrzańskiego; Stanisław Krzyżanowski, twórca Archiwum Miasta Krakowa i Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Antoni Hawełka, założyciel jednej z najbardziej znanych krakowskich restauracji oraz siatkarz Piotr Gruszka

Źródła:

– Wikipedia

– http://www.sztetl.org.pl/pl/article/kety/3,historia-miejscowosci/

Podobne wpisy

Łąki Nowohuckie

Łukasz Kurbiel

Fort 49 ¼ Grębałów

Łukasz Kurbiel

Dworek Białoprądnicki

Łukasz Kurbiel

Ta strona korzysta z plików cookie. Zakładamy, że nie masz nic przeciwko, ale możesz zrezygnować, jeśli chcesz. Akceptuj Czytaj więcej