Klasztor karmelitów Bosych w Czernej i sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej to jeden z większych ośrodków pielgrzymkowych w północnej Małopolsce. Klasztor położony jest w sąsiedztwie parku krajobrazowego Dolinek Krakowskich. Przy klasztorze znajduje się malownicza droga krzyżowa, a w bliskiej okolicy Dolina Eliaszówki.
Historia i kult maryjny
Historia klasztoru Karmelitów Bosych w Czernej sięga początków XVII wieku. W 1625 roku wojewodzina krakowska Agnieszka Firlejowa ufundowała dla ojców Karmelitów erem – pustelnię. Wkrótce w Czernej stanął również kościół, ale cały klasztor był objęty klauzurą, czyli był miejscem niedostępnym dla wiernych. Klasztorny kościół św. Eliasza konsekrowano w roku 1644.
Rozwój kultu Matki Bożej Szkaplerznej nastąpił w połowie XIX wieku, gdy zlikwidowano klauzurę i udostępniono kościół wiernym. Szczególnego znaczenia nabrał obraz Matki Bożej Szkaplerznej, pochodzący z połowy XVIII wieku. Karmelici rozpoczęli szerzyć jej kult poprzez nabożeństwa szkaplerzne i nabożeństwa różańcowe. Rozwojowi kultu sprzyjało ogłoszenie przez papieża w połowie XIX wieku dogmatu o Niepokalanym Poczęciu NMP a później wiadomości o objawieniach w Lourdes. Kult Maryi miał też wymiar patriotyczny. Przed obrazem modlili się m.in. powstańcy styczniowi. Wokół obrazu wierni zaczęli wieszać wota w dowód wdzięczności za łaski: uzdrowień, jak i nawróceń.
Szczególne zasługi w rozwoju kultu maryjnego w Czernej miał o. Rafał Kalinowski, uczestnik Powstania Styczniowego i przeor karmelitów z końca XIX i początku XX wieku. Dzięki papieżowi Janowi Pawłowi II najpierw został on błogosławiony, a potem kanonizowany w 1991 roku.
W 1988 roku obraz Matki Bożej Szkaplerznej został ukoronowany koronami papieskimi. Sanktuarium jest miejscem rekolekcji zamkniętych dla młodzieży.
Położenie zespołu klasztornego w Czernej
Klasztor ma plan czworoboku, w jego centrum którego znajduje się kościół, a do zabudowań przylega cmentarz.
Kompleks znajduje się w Dolinie Eliaszówki i wokół otacza go rezerwat przyrody Dolina Eliaszówki. Usytuowany jest na stoku wzgórza o wysokości 430 m n.p.m. i jest porośnięty lasem, w którym znajdują się pozostałości po dawnych zabudowaniach klasztornych. Cały teren ma powierzchnie 80 ha i kiedyś był otoczony murem o długości ponad 4 km i wysokości 2,5 m. Do dziś zachowały się ruiny tych murów. Wzniesiono także 12 domków pustelniczych, z których tylko 4 zostawiły ślady.
Jeden z nich, zwany pustelnią św. Agnieszki, został odbudowany w 1966. Zachowały się także ruiny Mostu Pustelniczego, zwanego Diabelskim Mostem.
Na stoku wzgórza wzniesiono w latach 1986-1990 stacje drogi krzyżowej z rzeźbami Alfreda Kotowskiego.
Studnia, znajdująca się na klasztornym podwórku, została wykuta w litej skale w latach 1644-1651. Jej głębokość wynosi 21,5 m, a średnica 2 m. Studnia obudowana jest późniejszą kopułą, krytą gontem i wspieraną przez osiem kolumn.
Przy leśnych ścieżkach znajdują się zagłębienia w ziemi, po zasypanych sztolniach wydobywczych rudy galmanu z przełomu XIX i XX w.
Kościół
Kościół św. Eliasza jest miejscem kultu Matki Boskiej Szkaplerznej i św. Rafała Kalinowskiego. Wzniesiony na planie krzyża łacińskiego w stylu wczesnobarokowym, zdobiony jest czarnym marmurem dębnickim. Z tego materiału wykonane są m.in. ołtarze, posadzka i świeczniki oraz portal, prowadzący do kościoła. Przy wejściu do kościoła, pod posadzką, została pochowana fundatorka klasztoru. Do kościoła przylegają 2 kaplice: św. Jana od Krzyża oraz św. Rafała Kalinowskiego, gdzie umieszczone są jego szczątki.
W ołtarzu głównym znajduje się obraz przedstawiający św. Eliasza z roku 1640. W ołtarzu bocznym umieszczony jest otoczony czcią obraz Matki Boskiej Szkaplerznej z XVII wieku.
Przed kościołem znajduje się plac z pomnikiem proroka Eliasza oraz źródełko w kształcie serca z rzeźbą kruka, który według Biblii przynosił mu pożywienie.
Na zboczu wzgórza, wznoszącym się przed kościołem, usytuowany jest ołtarz polowy, a nad nim (od 2005) punkt widokowy.
Nabożeństwa w klasztorze w Czernej
Najważniejsze święta w sanktuarium to 16 lipca (uroczystość Matki Bożej Szkaplerznej) oraz 20 listopada (lub pierwsza niedziela po tej dacie, uroczystość św. Rafała Kalinowskiego).
Msze Święte:
w niedziele i święta
6:00, 7:00, 9:00, 11:00, 13:00, 17:00
w dni powszednie
6:30, 7:15, 18:00, w soboty 10:00
Źródła:
– Wikipedia
– http://www.miejsca-swiete.pl/sanktuarium-w-czernej/
– http://karmelczerna.pl/