Oświęcim to największe miasto w zachodniej Małopolsce i 4. miasto w województwie pod względem ludności (ok.. 40 tys.). Choć wizerunek miasta zdominowany jest przez tragiczną historię to ciekawe i dynamiczne miasto mające do zaoferowania znacznie więcej niż wizyta w obozie zagłady. Zabytkowe centrum, zamek, malownicza rzeka Soła to tylko największe atrakcje. Miasto jest też kolebką polskiego pływania i hokeja na lodzie.
Położenie
Oświęcim leży w centrum Kotliny Oświęcimskiej, pomiędzy Pogórzem Karpackim, a Wyżyną Śląską. Z okolicznymi regionami – Małopolską, Górnym Śląskiem, Żywiecczyzną i Śląskiem Cieszyńskim – łączą miasto dogodne połączenia kolejowe i drogowe.
Nazwa
Oświęcim jest polską nazwą miejscowości o 800-letniej historii. Pisownia wyrazu potwierdza jego słowiański charakter. W zachowanych materiałach nazwa „Oświęcim” występuje w różnych językach w kilkunastu wersjach:Ospenchin, Osvencin, Hospencin, Osswetem, Uspencin, Oswentim, Wswencim, Auswintzen, Oswiecim, Oswencin, Auswieczin, Awswiczin, Uswiczin, Ossvancin, Osvencim, Osvenczyn, Osvacim, Osswanczyn, Ossvijancin, Osswancin, Oswęcim, Ossvencim, Osswencimen lub Osviecimensis. Niemieccy kupcy oraz osadnicy nadawali mu swoją nazwę – Auswintz, a już w XV wieku Auschwitz.
Historia
Miasto Oświęcim ma ponad 800-letnią historię i należy do najstarszych piastowskich grodów kasztelańskich w Polsce. Około roku 1179 gród oświęcimski został przekazany przez Kazimierza Sprawiedliwego na rzecz swojego bratanka Mieszka Plątonogiego, księcia opolskiego i raciborskiego.
Za rządów księcia opolskiego Władysława I (ok. 1272 r.) Oświęcim otrzymał lwóweckie prawa miejskie. W 1281 roku ziemia oświęcimska weszła w skład nowo powstałego księstwa cieszyńskiego, a w latach 1312-1317 powstało niezależne księstwo oświęcimskie, którego władcą był książę Władysław. W 1327 roku księstwo zostało uzależnione od Czech na ponad wiek. W 1445 r. nastąpił jego podział na księstwa: oświęcimskie, zatorskie i toszeckie. W 1457 roku książę Jan sprzedał księstwo królowi polskiemu Kazimierzowi Jagiellończykowi, dzięki czemu Oświęcim znów wrócił do granic Polski. W okresie potopu szwedzkiego Oświęcim został poważnie zniszczony. Wraz z I rozbiorem Polski ziemia oświęcimska została wcielona do Austrii, aż do 1918 roku. Cesarz austriacki tytułował się między innymi jako Książę Oświęcimia.
We wrześniu roku 1939 miasto zostało zajęte przez Wehrmacht. Wycofujące się z Oświęcimia i okolic Wojsko Polskie wysadziło w powietrze most na Sole. Oświęcim został wcielony do III Rzeszy. W czasie wojny światowej znajdował się tutaj największy niemiecki obóz koncentracyjny i ośrodek zagłady Auschwitz-Birkenau. W skład kompleksu wchodził obóz macierzysty KL Auschwitz I w Oświęcimiu, KL Auschwitz II-Birkenau w Brzezince, KL Auschwitz III-Monowitz w Monowicach oraz system wielu podobozów. W 1941 zdecydowano o wybudowaniu i uruchomieniu na wschodnich obrzeżach miasta fabryki chemicznej, która miała wytwarzać produkty niezbędne w czasie wojny dla potrzeb militarnych.
Niemcy postanowili usunąć miejscową ludność z najbliższej okolicy planowanego obozu. Strefa buforowa miała około 40 kilometrów kwadratowych powierzchni. W efekcie wysiedlenia z Oświęcimia i okolic usunięto około 17 000 Polaków oraz Żydów całkowicie niszcząc 8 wsi. W Oświęcimiu pod koniec kwietnia 1941 roku mieszkało jedynie 7600 ludzi, z czego około 90% stanowili Polacy. Do gett deportowano całą żydowską ludność Oświęcimia – 7 tysięcy osób. 27 stycznia 1945, obóz Auschwitz-Birkenau został wyzwolony przez Armię Czerwoną. Zgładzono w nim około 1,1-1,5 mln ludzi, różnej narodowości i wyznań. Około 90% ofiar stanowili Żydzi. Obecnie na terenie byłego obozu znajduje się Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, w 1979 r. wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
Zabytki
– Kościół Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Oświęcimiu
– Miejsce Pamięci Auschwitz-Birkenau
– Zamek w Oświęcimiu wraz z wieżą
– Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Oświęcimiu
– Sanktuarium Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Oświęcimiu z kaplicą św. Jacka
– Kościół Matki Bożej Bolesnej w Oświęcimiu
– Rynek w Oświęcimiu
– Ratusz w Oświęcimiu
– Cmentarz żydowski w Oświęcimiu- Synagoga Chewra Lomdei Misznajot
– Pałac Ślubów
– Kaplica Hallerów w Dworach
– Fresk sufitowy autorstwa Witolda Kaczanowskiego w Oświęcimskim Centrum Kultury
Kultura
W Oświęcimiu funkcjonują liczne placówki kulturalne i oświatowe:
– Państwowa Szkoła Muzyczna im. Karola Szymanowskiego
– Oświęcimskie Centrum Kultury
– Miejska Biblioteka Publiczna
– Młodzieżowy Dom Kultury
– Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau
– Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu
Ciekawostki
– Złote pół orły na błękitnym tle w herbie miasta symbolizują przynależność do dawnego Księstwa Opolskiego i Śląska.
– Podczas pierwszej pielgrzymki do Polski (1979) miasto i muzeum znalazło się na trasie pielgrzymki Papieża Jana Pawła II, a w roku 2006 Oświęcim odwiedził Papież Benedykt XVI.
– Wśród imprez organizowanych w Oświęcimiu na uwagę zasługują: Tydzień Kultury Beskidzkiej, Święto Miasta, Oświęcimskie Recitale Organowe, Festiwal Smaku i Life Festiwal – Festiwal dla Pokoju.
– Z Oświęcimia pochodzi Paweł Korzeniowski, jeden z najlepszych pływaków polskich w historii.
Źródło:
– Wikipedia
– http://web.um.oswiecim.pl/
– http://www.powiat.oswiecim.pl/