Położone tuż obok klasztoru w Kalwarii Zebrzydowskiej dróżki kalwaryjskie to połączenie piękna małopolskiej przyrody, miejsca kultu z bogatą historią. Powstanie dróżek zawdzięczamy Mikołajowi Zebrzydowskiemu, który w roku 1600 kazał zbudować pierwszą kaplicę. Dziś dróżki liczą 42 obiektów i są wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO.
Dróżki są rozłożone na obszarze 6 km² i mają długość około 5 km., 42 kaplice i kościoły Dróżek Pana Jezusa oraz Matki Boskiej, wybudowane są na wzór obiektów z Ziemi Świętej, a poszczególne miejsca odpowiadają nazwom miejsc w Jerozolimie.
- Dróżki Pana Jezusa to 28 stacji (24 obiekty). Ułożone są w ciągu narracyjnym, opowiadające historię ukrzyżowania Jezusa Chrystusa od wyjścia w Wielki Czwartek z Wieczernika, aż do śmierci i pogrzebu w Wielki Piątek. Znajdują się tu kaplice: Wieczernika, Ogrójca, Pojmania na Cedronie, domy Annasza i Kajfasza, pałac Heroda i Piłata.
- Dróżki Matki Boskiej to 24 stacje (11 obiektów). Ukazują one ból Maryi pod krzyżem, pogrzeb Jezusa i tryumf po zmartwychwstaniu. Część kaplic jest wspólna dla obu dróżek, np. Kościół Grobu Matki Bożej, Wieczernik czy Kościół Ukrzyżowania.
W całym kompleksie znajdują się również budowle, nie należące do Drogi Krzyżowej lub luźno związane z Męką Chrystusa, takie jak Betsaida, Kościół Wniebowstąpienia czy Pustelnia św. Marii Magdaleny.
Dróżki kalwaryjskie – Historia
Początki Dróżek kalwaryjskich sięgają roku 1600, kiedy to Mikołaj Zebrzydowski, wojewoda krakowski, wzniósł na górze Żarek kaplicę Ukrzyżowania Pana Jezusa według gipsowego modelu jerozolimskiej kaplicy Świętego Krzyża, przywiezionego z Jerozolimy przez Hieronima Strzałę, dworzanina zamku lanckorońskiego. Wkrótce Mikołaj Zebrzydowski postanowił wznieść również kaplicę Grobu Chrystusa według modelu jerozolimskiej kaplicy Grobu Pańskiego. Przełomowe znaczenie dla rozwoju dróżek kalwaryjskich miała książka Christiana Adrichomiusza, opisująca Jerozolimę w czasach Chrystusa z którą zetknął się Zebrzydowski około 1604 roku. Postanowił wówczas ufundować stacje Męki Pańskiej, tym bardziej, że dopatrzył się w swoich posiadłościach, rozłożonych pomiędzy Lanckoroną i Żarem, podobieństwa do położenia Jerozolimy. Wzgórze Żarek nazwano Golgotą, wzniesienie pod Lanckoroną – Górą Oliwną, pagórek w okolicy dzisiejszej Kaplicy Dom Kajfasza – Górą Syjon, wzniesienie pod przyszły Ratusz Piłata – Górą Moriah, a rzekę Skawinkę nazwano Cedronem. Pomiarów terenu pod dróżki dokonał ks. Feliks Żebrowski, matematyk i astronom, przyjaciel Zebrzydowskiego. Kaplice na dróżkach, odznaczające się oryginalnością rozwiązań architektonicznych i starannym wykończeniem, stanęły w latach 1605 – 1617.
Dróżki kalwaryjskie – Przyroda
W 1999 roku obszar dróżek kalwaryjskich wraz z bazyliką i klasztorem, ze względu na unikalną wartość przyrodniczą, kulturową i kultową, został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Przyrody i Kultury UNESCO pod nazwą: Krajobrazowy Zespół Manierystycznego Parku w Kalwarii Zebrzydowskiej. Na obszarze dróżek występują liczne drzewa. Dominują buki zwyczajne, kasztanowce zwyczajne, lipy szerokolistne, dęby szypułkowe, klony zwyczajne, brzozy brodawkowate, jesiony wyniosłe oraz robinie akacjowe. Jest tutaj dużo bardzo starych drzew. Opiekę nad dróżkowymi trasami roztaczali bernardyni już w XVII wieku i sadzili wzdłuż nich lipy dla zapewnienia cienia, potrzebnego dla odpustowych pątników w czasie upałów. Mówio tym dokument gwardiana Bernardyna Zebrzydowskiego z 1705 roku, w którym wzywał on mieszczan miast by nie łamali gałęzi z drzew na dróżkach. Oprócz drzew na trasach dróżkowych występują: krzewy bzu czarnego i dzikiej róży oraz kwiaty między innymi takie jak: złocień właściwy, jaskier ostry, szałwia łąkowa, niezapominajka błotna, wiązówka błotna.
Na dróżkach można spotkać dzięcioły, wróble, sikorki bogatki oraz wiewiórki.
Święta
Szczególnie licznie pielgrzymi przybywają na dróżki w święta maryjne: Matki Bożej Anielskiej (2 VIII), Narodzenia Matki Bożej (8 IX) i zwłaszcza na kilkudniowe uroczystości Wniebowzięcia. Jest to bowiem największa uroczystość w Kalwarii Zebrzydowskiej i jedna z największych tego rodzaju w Polsce. Obecnie główna uroczystość Wniebowzięcia odbywa się w niedzielę po 15 sierpnia, a sam odpust rozpoczyna się we wtorek przed tą niedzielą.
Święta związane z Męką Pańską, a w szczególności jej inscenizacja odbywają się w Wielki Piątek.
Źródła:
– http://www.kalwaria-noclegi.pl/drozki_kalwaryjskie.php
– http://www.parki.org.pl/inne-pozostale/drozki-w-kalwarii-zebrzydowskiej
Plan dróżek
Fot. Wikimedia Commons