Dolina Chochołowska to najdłuższa i największa dolina w polskich Tatrach, położona w ich zachodniej części. Jej nazwa pochodzi o wsi Chochołów. Dolina Chochołowska to wyjątkowo ładna dolina zasługująca na uwagę szczególnie zimą i wiosną, gdy kwitną krokusy. Dojście do schroniska zajmuje do 2 godzin, a trasa nie należy do wymagających.
Geografia
Dolina Chochołowska ma długość około 10 km i około 35 km² powierzchni. W dolnej części tworzy głęboki wąwóz, w którym występują przewężenia, zwane bramami: Niżnią Bramą Chochołowską i Wyżnią Bramą Chochołowską. Górna część doliny rozdziela się na 3 duże ramiona: Dolinę Starorobociańską, Dolinę Chochołowską Wyżnią i Dolinę Jarząbczą oraz wiele małych.
Budowa
Dolina Chochołowska zbudowana jest z 2 głównych rodzajów skał. Część górną budują skały krystaliczne – gnejsy i granity. Część dolną budują skały osadowe – łupki, wapienie kredowe i dolomity triasowe.
W górnej części, powyżej Wyżniej Bramy Chochołowskiej dominują lodowcowe formy geologiczne, w części dolnej – zjawiska krasowe. Efektem zjawisk krasowych są liczne jaskinie z największą Szczeliną Chochołowską na czele.
Historia
Dolina Chochołowska zawdzięcza nazwę oddalonej o kilkanaście kilometrów wsi Chochołów. Wieś już w XVI wieku zajmowała obszar Tatr pomiędzy Wołowcem a Bobrowcem (inne obszary doliny już wcześniej zostały przydzielone innym wsiom starszym od Chochołowa). Dzięki występowaniu w dolinie dużej powierzchni polan i hal, stała się ona największym ośrodkiem pasterstwa w Tatrach. W 1930 roku 70 juhasów wypasało na niej ok. 4000 owiec, ponadto 280 pastuchów wypasało bydło. Ogromna też była liczba szałasów, bacówek i szop.
Dolina Chochołowska miała też swoją przeszłość górniczą. Już od XVI wieku prowadzono na niej prace górnicze i hutnicze, które trwały aż do drugiej połowy XIX wieku. Głównie wydobywano rudy żelaza, które początkowo wytapiano na miejscu, później zwożono je Drogą pod Reglami do huty w Kuźnicach. Niektóre nazwy w obrębie doliny związane są właśnie z tymi pracami (np. Hala Stara Robota, Polana Huciska).
Pierwsi turyści pojawili się tutaj już w XIX wieku. Przed I Wojną Światową dolina uzyskała dużą większą popularność, głównie dzięki narciarzom i taternikom skupionym w Zakopiańskim Oddziale Narciarzy i Towarzystwie Tatrzańskim, które zbudowało schronisko na Starorobociańskiej Równi. W latach 1930–1932 Warszawski Klub Narciarski wybudował duże schronisko na Polanie Chochołowskiej. W czasie II Wojny Światowej szałasy stanowiły bazę dla partyzantów polskich i radzieckich. W czasie walk z partyzantami na początku stycznia 1945 roku Niemcy spalili okoliczne schroniska, liczne szałasy i szopy. Dolina Chochołowska była też miejscem, w którym hitlerowcy rozstrzeliwali zakładników i więźniów. Okoliczne lasy były rabunkowo wycinane na potrzeby dużego zakładu drzewnego Luftwaffe w Czarnym Dunajcu.
Po wojnie w latach 1951-1953 wybudowano nowe schronisko PTTK na Polanie Chochołowskiej, które stało się główną bazą wypadową turystyki letniej i zimowej w tej części Tatr. Polana Chochołowska była ulubionym miejscem turystycznym Karola Wojtyły. W 1983 roku roku papież Jan Paweł II po odbyciu spaceru do Doliny Jarząbczej spotkał się w schronisku z Lechem Wałęsą i jego rodziną. Wydarzenie to upamiętnia ufundowana przez przewodników tatrzańskich tablica na ścianie schroniska.
Własność
Dolina znajduje się na terenie TPN, ale nie jest jego własnością. Należy do Wspólnoty Leśnej Uprawnionych Ośmiu Wsi z siedzibą w Witowie. TPN nadzoruje tylko ich działalność. Na terenie doliny prowadzona jest gospodarka leśna i wycinane są drzewa. Istnieje też pasterstwo, choć nie w takich rozmiarach, jak dawniej. Dzięki temu, że polany są wypasane, a niektóre również koszone, nie ulegają one zarastaniu lasem, jak dzieje się to na polanach będących własnością TPN.
Przyroda
2/3 doliny pokryte jest lasami świerkowymi. W dolnej części występują dolnoreglowe lasy z domieszką buka, jodły i reliktowej sosny zwyczajnej. Występują też liczne turnie, w tym widowiskowe Mnichy Chochołowskie i Siwiańskie Turnie. Szczyty i granie wyższych gór są trawiaste. Atrakcją są też liczne polany i hale z szałasami, większość z nich jest jeszcze wypasana. Wiosną zakwitają na nich masowo krokusy, jesienią zimowit jesienny i jesienne gatunki goryczek.
Stwierdzono tutaj występowanie takich rzadkich w polskich Karpatach roślin, jak: szczwoligorz tatarski, ostrożeń głowacz, storzan bezlistny, zarzyczka górska, turzyca skąpokwiatowa[1]. Dolina Chochołowska jest też ostoją dzikich zwierząt. Odbywają się w niej rykowiska jeleni, występują też niedźwiedzie i świstaki.
Dojście i szlaki
Z Zakopanego dojechać można busami do Siwej Polany. Od tego miejsca Dolina Chochołowska jest zamknięta dla samochodów. Na Siwej Polanie znajduje się parking. Dalej przemieszczać się można:
- pieszo.
- kolejką turystyczną, która kursuje co pół godziny i dojeżdża do polany Huciska,
- rowerem. Działa wypożyczalnia rowerów, którymi można dojechać dalej niż kolejką traktorową, bo do leśniczówki,
- bryczką góralską, którą można dojechać jeszcze dalej – do samej Polany Chochołowskiej.
Czas przejścia do Polany Chochołowskiej: 2:00 h (1:40 h w dół)
Z doliny odchodzą liczne szlaki prowadzące na szczytowe partie Tatr Zachodnich oraz do Doliny Kościeliskiej przez Drogę nad Reglami, a także przeł. Iwaniacką.
Ciekawostki
– W 1938 r. usiłowano tutaj pobić światowy rekord wysokości balonem „Gwiazda Polski”, jednak wiatr to uniemożliwił, a powłoka już częściowo wypełniona wodorem wybuchła.
– W Dolinie Chochołowskiej nakręcono do filmu Potop scenę z kuligiem, a także 7. odcinek Janosika. Tutaj również przeprowadzane były szkolenia komandosów i zawody ratowników tatrzańskich.
Zródła:
– http://www.zakopaneiokolice.pl/index.php/dolina-chocholowska-najwieksza-dolina-w-tatrach-polskich/
– http://www.tatry.info.pl/zachodnie/chocholowska/